Қазақстан ұлттық экономика министрлігі тұтынушылардың құқын қорғау жөніндегі комитетінің санитарлық-эпедимиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығының инфекциялық және паразитарлық ауруларға эпидемиологиялық мониторинг департаментінің директоры Манар СМАҒҰЛ:
ВАКЦИНАЛАУ- ТЫМАУДЫҢ АЛДЫН-АЛУДЫҢ ЖАЛҒЫЗ СЕНІМДІ ЖОЛЫ

Қазақстанда тымау мен ЖРВИ-дің кезекті маусымы басталып келеді. Бұл жолы қазақстандықтардың жағдайы қандай болмақ, ауруды жұқтырмас үшін оның қалай алдын-алуға болады, ал науқастанып қалған күнде оны асқындырмау үшін не істеу керек, бұл туралы "Интерфакс-Қазақстан" агенттігіне берген сұхбатында Қазақстан ұлттық экономика министрлігі тұтынушылардың құқын қорғау жөніндегі комитетінің санитарлық-эпедимиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығының инфекциялық және паразитарлық ауруларға эпидемиологиялық мониторинг департаментінің директоры Манар СМАҒҰЛ әңгімелеп берді.

 

- Биыл Қазақстанда адамдардың тымау және ЖРВИ-мен ең көп ауыратын кезеңі мен эпидемиялық маусымы қашан басталады деп ойлайсыз?

- Қазақстанда соңғы бірнеше жыл бойы тымау этиологиясынан бөлек (РС вирусы, аденовирус, паратымау және басқалары) қоздырғыштар туғызатын ЖРВИ-мен ауыратындар саны қазан айының ортасынан бастап көбейеді. Ал желтоқсанның ортасынан бастап тымау вирусының циркуляциясы басталады, әдетте ЖРВИ және тымаумен ауырудың ең жоғарғы шегі қаңтар мен ақпан айлары (тымау емес вирустар мен тымау вирустарының циркуляциясы белсенді түрде, әрі қатар жүреді),одан кейін оның бірте-бірте бәсеңдегендігі байқалады.

 

- Осы кезге дейін тымаумен, ЖРВИ-мен науқастанып қалғандар бар ма және олардың санын айта аласыз ба?

- Жыл сайын елде жіті респираторлық аурулар мен тымауды жұқтырған адамдар саны 600 бен 1,0 млн аралығында, яғни эпидемииялық маусым кезінде ЖРВИ және тымаумен халықтың 3,5- 10% ауырып шығады.Бүгінгі күнге қарағанда қазан айынан бастап республика бойынша ЖРВИ-дің 13623 жағдайы тіркелген, тымаумен ауыру жағдайлары тіркелген жоқ.

 

- Қазақстанға тымаудың қандай штаммдары келмек және олар қаншалықты қауіпті?

- 2016–2017 жылдардағы кезең үшін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы А (H1N1) қосалқы үлгісіндегі тымаудың белсендіріле түсетіндігін және А тымауының (H3N2) – гонконгтық тымаудың жаңа шттамдарының циркуляциясы болатындығын болжап отыр. Вирустардың бұл қосалқы үлгілері бізде бұрындары да тіркелген. Биылғы жылы тымаудан егу үшін әзірленген вакцина халықты тымаудың аталған штаммдарынан және өткен жылы таралған А тымауының швейцарлық қосалқы үлгісінен қорғайтын болады.

 

- "Гонкон" тымауы деген не?

- "Гонконг тымауы" – халық арасында бұрын да таралған вирустың қосалқы үлгілерінің бірі. А тымауы вирусы бойынша соңғы өзгерістер дәл сол Гонконгта тіркелген, сол себепті биыл осы қосалқы үлгісінің атауына өзгеріс анықталған қаланың аты кірістіріліп отыр.

 

- Ауруды әсіресе кімдердің жұқтыруы және ауру асқынған жағдайда не болуы ықтимал?

- Тымаудың өзі емес, оның асқынған түрі қиын болады. Тымау қауіпті созылмалы ауруларды туғызады, онымен күресу тымаудың өзін емдегеннен гөрі әлдеқайда ауыр. Тымаумен ауырып шыққандар пневмония, менингитпен ауырып қалулары ықтимал, олардың жүрек, буын, басқа да органдарында патологиялық үрдістер дамуы мүмкін.

Әсіресе жасы 60-тан асқан адамдарда, бір жасқа дейінгі балаларда, созылмалы аурулары бар адамдарда және жүктілік кезінде тымау асқынуы ықтимал. Тымаудың инкубациялық мерзімі бірнеше сағаттан бастап бір аптаға дейінгі мерзімді құрайды, ол алынған жұқпаның дозасы мен адам ағзасының ерекшеліктеріне байланысты болмақ.

 

- Қазақстанда тымау мен ЖРВИ-ден адамдардың қаза болу болуына қатысты статистика бар ма?

- Қазақстанда ЖРВИ мен тымауға қатысты жүйелі түрде апталық мониторинг жүргізіліп отырады оның ішінде бұл аурулардан қаза болу көрсеткіштері тіркеледі. Мәселен, 2015-2016 жылдары эпидемиялық маусым кезінде республикада адам өліміне әкеп соққан ауруханадан тыс пневмонияның үш жағдайы тіркелген, барлық жағдайда да тымау вирусы анықталған. Адамдардың қаза болу жағдайын тергеу кезінде вирусқа қарсы терапияның уақытылы тағайындалмағандығы және барлық жағдайда да тымаудың маусымдық штаммдарына қарсы вакциналаудың жүргізілмегендігі белгілі болды.

 

- ЖРВИ-ды тымаудан айыру қиын ба?

- Бастапқы кезде ЖРВИ мен тымау клиникасын айыру оңай емес, өйткені олардың белгілері біркелкі болады. Мұрынның бітіп қалуы, бастың ауруы, катаральды құбылыстар,көздің шырышты қабатының қызаруы - конъюнктивит – бұл бастапқы симптомдар. Ауру өршіген сайын тымау кезінде дене қызуы көтеріліп, буындар мен сүйектер қақсай бастайды.

 

- Биылғы жылғы тымаудан вакциналау жағдайы қалай? Қанша вакцина сатып алынды, өндірушісі кім және ақшасы қаншалықты болды? Биыл тымаудан тегін екпе алатындар кімдер болмақ?

- Вакциналау тымаудың алдын-алудың жалғыз сенімді жолы болып отыр. Біздің елде халықты тымаудан вакциналау шаралары басталып та кетті. Ол үшін жергілікті бюджеттерден тәуекелдік топтағыларды, яғни дәрігерлерді, жүкті әйелдерді, созылмалы өкпе ауруы және жүрек тамырлары ауыратындарды , иммундық жетіспеушілігі бар, әлсіз және жиі ауыратын балаларды тегін вакциналау үшін қаржы бөлінген. Жалпы алғанда вакциналау шаралары үшін вакцинаның 1 млн 300 аса дозасы сатып алынған. Қалғандар оны ақылы негізде жеке меншік клиникалардағы вакциналау орталықтарының бірінде салдыра алады.

Вакциналау үшін ресейлік (Гриппол плюс), француздық (Ваксигрипп) және нидерландтық (Инфлювак) өндірісінің вакциналары қолданылуда. Аталған вакциналардың бәрі де Қазақстан аумағында тіркелген. Екпе салу құны 2500 - 3500 теңге аралығында. Алынған екпеден кейін адам организмінің тымауға деген қарсылығы екі аптадан соң пайда болмақ.

 

- Кімдерге тымаудан екпе жасатуға болмайды?

- Тымаудан екпені вакцина компоненттеріне (оның ішінде тауықтың ақуызына және басқаға) аса сезімтал адамдарға және бұрындары вакцина салғанда аллергиялық реакция бергендерге салуға болмайды. Вакцинаны адам ауырып қалған кезде, яғни дене қызуы көтеріліп тұрғанда салуға болмайды (оның ішінде инфекциялық аурулардың жіті жағдайлары байқалған кезде) оны кейінге қалдыру қажет.

 

- Сөзімізді қорытар болсақ, вирустан қалай сақтануға болады, сол жайында кеңес берсеңіз?

- ЖРВИ және тымаудың алдын-алу үшін вакциналаудан бөлек мынадай қарапайым ережелерді ұстану керек: ЖРВИ-мен науқастанып қалған адамдардан аулау болуға тырысу, маска тағып жүру, қолды сабынмен немесе бактерияларға қарсы заттармен (құрамында спирті бар ерітінділер)жуу, ауызды жауып жөтелу және түшкіру,ол үшін бір рет пайдалануға арналған беторамал мен салфетка қолдану, лас қолмен көз, мұрын, ауызды ұстамау, адам көп жиналатын орындарға бармауға тырысу, үй ішін ұдайы желдетіп отыру, салауатты өмір салтын ұстану (толыққанды ұйықтау, таза ауа , белсенді демалыс, дәрумендерге бай үйлестрілген тағам). Бұл спецификалық емес шаралар организмге кез-келге инфекцияға төтеп беруге көмектеседі.

 

- Ал ауырып қалғанда не істеу керек?

- Аурудың алғашқы белгілері шығысымен- ақ сау адамдармен қатынасты шектеген жөн. Ауру басталған бойда үйде жеті күндей жату керек, жеке күнделікті гигиенаны ұстанып, дәрігер шақыру қажет және учаскелік дәрігердің ұсынысына орай емді барынша жылдам бастау шарт.

 

- Сұхбатыңыз үшін рахмет.

Қазан, 2016
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті

Айдарлар мұрағаты