"Астана ЭКСПО 2017 Ұлттық компаниясы" АҚ басқармасының төрағасы Талғат ЕРМЕГИЯЕВ:
"АСТАНА ЭКСПО-2017” ӨТКІЗУГЕ ДЕР КЕЗІНДЕ ДАЙЫН БОЛАМЫЗ, БАСҚА ЖОЛ ЖОҚ"
Астанада екі жылдан соң халықаралық EXPO-2017 көрмесі өтпек, оның тақырыбы “Болашақтың энергиясы”. Қазақстан бұл шараға қалай дайындалуда, қонақтарды күту, дайындық жағы туралы "Интерфакс-Қазақстан" агенттігіне берген сұхбатында "Астана ЭКСПО 2017 ұлттық компаниясы" АҚ басқармасының төрағасы Талғат ЕРМЕГИЯЕВ әңгімелеп берді.
- Талғат Амангелдіұлы,көрменің жобаларын жүзеге асыруға қазақстандық бизнес қызығушылық танытып отыр ма? Нысандар салуға қанша отандық компания құлшыныс білдірді, сол туралы әңгімелеп берсеңіз.
- Құрылыс индустриясына қатысы бар қазақстандық бизнес Астанада EXPO нысандарын салуға аса мүдделі әрі ынталы болып отыр, біз оларды мүмкіндігінше барынша тартуға тырысып отырмыз. Оның үстіне отандық өндірушілерді қолдау туралы президенттің тапсырмасы тағы бар. Әрине, біз бәрін түгел дерлік қамти алмаймыз, жобаның да өз шегі бар емес пе.
Бүгінгі күнге қарағанда елдің әр түрлі аймақтарындағы отандық өндірушілермен арада 60 млрд теңге шамасында 19 келісімшарт жасалды. Бірақ бұл ақша да, кәсіпорындар саны да да әлі арта түспек. Нәтижесінде қанша қазақстандық компанияның қатысатындығын дәл айту қиын, оның үстіне бір өндіруші EXPO-ның бірнеше жобасына қатысуы ықтимал. Менің ойымша, орта және шағын бизнестің шамамен 50-100 компаниясы құрылысқа атсалысатын болады.
Көрмені өткізудің тікелей ұйымдық бөлігіне кіріскен кезде, бізге басқа жұмыс түрлері мен көрсетілетін қызметтер қажет болмақ, онда да барынша өзіміздің компанияларды тартуға тырысамыз. Бірақ мына жәйтті атап өткім келеді, қызмет көрсету рыногында жұмыс істеп отырған қазақстандық компанияларымыз түгелдей дерлік дүниежүзілік деңгейді көрсете алмайды. Әрине, біз бұл кезеңде де отандық бизнесті барынша тартуға тырысамыз. Бірақ аса жоғары деңгей талап етілген жағдайда, жұмысқа әлемге танымал компанияларды тартатын боламыз.
- Сіздің аймақтарды аралап, бірге жұмыс істеуге болады-ау, деген компанияларды іздегеніңіз белгілі. Бүкіл аймақтарды аралай алдыңыз ба, компанияларды қалай іріктеп жатырсыз?
- Біз жолға нақты мақсатпен шыққан болатынбыз. Қазір жұмыстың бірінші кезеңі орындалуда- құрылыс жұмыстары жүргізілуде, сол себепті де бізді сол саладағы компаниялар қызықтырып отыр. Қазақстанда Қарағанды, Павлодар сияқты индустриалды аймақтар бар. Сол жерлерде болып қайттық. Астанамен де тығыз қарым-қатынаста жұмыс істеп отырмыз. Мәселен, Астананың компанияларымен арада тауар тасымалдау үшін 10 млрд теңгенің меморандумдарына қол қойдық. Біз бүкіл Қазақстанды аралап, пиар жасап, артынан тым-тырыс қалуды мақсат етіп отырғанымыз жоқ.Келісімшарттар біз қажетімізді тапқан жерлерде жасалуда.
Сонымен қатар ұсыныстарды қарап, бағасы мен тауар сапасы көңілімізге қонатын компаниялардың тізімін жасаудамыз. Әзірге тек құрылыс компанияларымен ғана тығыз жұмыс істеп жатырмыз. Қалғандарымен жұмысты сәл кейіндеу бастамақпыз.
Жалпы алғанда, бізде уақыт аса көп емес. Ел дегенің арасында «үлгересіңдер ме, қолдарыңнан келеді ме», деп сұрап қояды. Және де бәрін қатты алаңдататын жәйт –баға мәселесі. Маған осы екі сұрақ ұдайы қойылады. Бірақ қазір күмән келтірушілер азайған сыңайлы. Шынымды айтсам, біздің басқа амалымыз жоқ.Орындалуға тиіс міндет ғана бар, біз оны сөз жоқ, орындаймыз.
- Инвестиция тарта алдыңыздар ма, бұл бағыттағы жұмыс қалай жүргізіліп отыр? Қанша келісімшарт жасадыңыздар, сомасы қандай? Әлемге танымал ірі холдингтер мен компаниялар тарапынан қызығушылық бар ма?
- Иә, әлемге танымал компаниялар арасында қызығушылық танытып отырғандар баршылық. Мәселен Samsung компаниясы.Олар қызығушылық танытқанмен, әзірге нақты инвестиция құюға дайын емес. Bouygues компаниясы (Францияның ірі құрылыс компаниясы – ИФ-Қ) да қызығушылығын білдірген, олар негізінен мердігерлік жұмыстарға мүдделілік танытты. Қазір жалпы алғанда 127 млрд теңге инвестиция тартылған. Сонымен қатар, жуық күндері мен корейлік компаниямен кездескен болатынмын, олар 200 млн доллар инвестициялауға дайын, мен олармен келісімшарт жасасуға тапсырма бердім.Жалпы алғанда, EXPO-ға инвестиция құйып отырған шетелдік үш компания, бірлескен кәсіпорындар бар, бірақ негізінен алғанда қазақстандық инвестиция басым болып отыр. Менің ойымша, біздің бизнесмендер бұл рынокты жақсы біледі, оның тәуекелді тұстарын жылдам бағалайды, сол себепті шетелдіктерге қарағанда қазақстандық бизнес шаруаға жылдамырақ кірісіп отыр. Шетелдіктерге уақыт немесе сенімді әріптес керек.
EXPO-ға инвестиция құю қай жағынан тартымды? Неліктен бәрі осында келіп жатыр дейсіз? Өйткені көрме өткізуге бөлінген аудан болашақта қаланың бірегей аудандарының біріне, яғни офистері бар ғылыми технологиялық орталыққа айналмақ.Оның үстіне инженерлік желілерді, инфрақұрылым біздің есебімізден болмақ, біз сондай жағдай жасап береміз. Бізде белгілі бір салықтық жеңілдіктер көзделген, олар EXPO туралы заңда қарастырылған.Сол себепті біз жобаны тартымды етіп отырмыз. Мысалы сіз қазір жобаға инвестиция құюға тілек білдірсеңіз, маған ол ақша жұмсалатындай телім табу қиынға соқпақ, өйткені іс жүзінде телімдер жоқ. Аз ғана ғана бір орындар қалды, оны шағын және орта бизнесті дамыту үшін қалдыруды жоспарлаудамыз, яғни ол жерге киоск, бутик, дүкендер ашуға болады. Жалпы, көрме аумағында бос орын жоқ десе де болады.
- Нақтыланған бюджетте үкімет EXPO нысандарын салуға көзделген 10 млрд теңгені оңтайландырған болатын. Оның нысандарды салу мерзімі мен оның құрылыс сапасына, не сіздердің жоспарларыңызға әсері болады ма?
- Әрине, жоспарларымызға тигізер әсері бар, бірақ құрылыс сапасына ықпал етпейді. Ақша аз болады ма, көп болады ма, біз әлемдік стандарттан ауытқымаймыз. Ал салу мерзімдеріне келер болсақ, құрылыстың негізгі графигін орындайтын боламыз. Тек аздап графикке түзету енгіздік, яғни басында ең керекті үлкен нысандар салынады, ал көп уақытты керек етпейтін нысандар графикке орай сәл кейіндеу салынады. Қазір бастапқы міндет, 25 гектарды игеру, халықаралық павильондар, тақырыптық павильондар,қазақстандық павильон, конгресс-орталық, отель және корпоративті павильон салу. Бірақ 2016 жылдың соңына дейін бәрі де дайын болу керек, деген негізгі жоспардан бас тартпаймыз. Бұл «жасыл технологиялар» қолданылатын үлгілі офис болмақ. Күзде осында келіп, қарап кетуіңізге болады, кейбір нәрселердің сізді таңқалдыруы сөзсіз.
- Билет құнын барынша азайту керек, деген ойыңызды орындай алдыңыз ба?
- Менің ойым, халық үшін билет құнын 28 еуродан 1 мың теңгеге дейін азайту, тіпті 500 теңгеге дейін түсіру. Ол қолдан келеді деп санаймын. Қанша дегенмен, EXPO халық үшін өткізіледі. Әрине, VIP-билет деген де болады, олар қымбаттау болмақ. Біз билеттерді бірнеше санатқа бөлуді ойластырудамыз, белгілі бір күндері билеттер қымбат болады, соның есебінен негізгі халық үшін билет құны қолжетімді болмақ.
- Қанша ел көрмеге қатысатындығын растады?
- Әзірге 17 ел жазбаша түрде растау жолдады. Біз ТМД-ның бүкіл елдерінің көрмеге қатысатындығына күмән келтірмейміз. Англия, Франция, Германия, Италия сияқты ірі елдер де қатысатын болады.Біз бұл бағытта әзірге аса қызығушылық таныта қоймаған елдермен жұмыс жүргізіп отырмыз. Көрмеге жүзден аса елді тартуды мақсат еткенбіз, оған қол жеткіземіз деп ойлаймын.
- EXPO-ны өткізуге қанша волонтер керек? Неше волонтер көрме жұмысына қатысуға ынта білдірді?
- Волонтер тарту жұмысы біршама күрделі. Біздің түсінігімізде, волонтерлік жұмыс деген әкімшілік пен жоғары оқу орындарына қоңырау шалып, студенттер мен оқушыларды бір жерге жинап алу. Олай болмайды! Онда сапалы қызметке қол жеткізе алмаймыз. Биыл бізге 300-500 адамнан құралатын топ дайындауымыз керек, 18 жастағы қыз -жігіттерді емес, сәл ересектеу, мемлекеттік қызметте, бизнесте істейтін, білімі мен тәжірибесі бар адамдарды жинамақпыз. Солардың ішінен басқа волонтерлерге аға болатындарды тағайындаймыз. Бұл топтағы адамдарға ақы төлейтін болармыз, немесе жұмыс берушілер ол адамдардың EXPO көрмесінде волонтер болған кезіндегі жалақысын сақтап қалу үшін үкіметке өтініш жасаймыз. Әрине, ол адамдардың ағылшын тілін білуі шарт. Біз оқыту бағдарламасын дайындаудамыз, өйткені бәрі шет тілді біле бермейді ғой.
- Отырыстардың бірінде мәжіліс депутаты Алдан Смайыл EXPO-2017 қонақтарына ұлттық дәм-қымыз және қазы беріп,күтуді ұсынған еді. Сіз бұған қалай қарайсыз?
- Көрменің аумағында мейрамханалар көп болады. Оның бірі міндетті түрде ұлттық үлгіде болмақ. Онда біздің бүкіл ұлттық тағамдарымыз ұсынылатын болады. Сол жерде көрме қонақтары ет, қазы, қымыздан дәм тататын болады.
- Көрме қонақтарының көңілін қалай көтеруді жоспарлап отырсыздар?
- Жылдың соңына дейін көңіл көтеруге арналған тұжырымдаманы әзірлеп шығамыз, деп ойлаймын. Көрме үш айға созылады, осы уақыт бойы біз халықтың көңілін көтеру жағын ойластыруға тиіспіз. Әрине, біздің компания өз күшімен оның бәрін істей алмайды. Осы салада жұмыс атқарып отырған компанияларды тартуға тиіспіз. Испандық, америкалық, қытайлық компаниялар бар, біз оларды ынтымақтасуға шақырып отырмыз, олар өз ойларын ұсынуда. Мәселен, дю Солей циркін алайық. Олардың шоуы үлкен, мен барып көріп келдім, сөз жоқ, бәрі де тамаша.Бірақ олар тым ауқымды шоу ұсынып отыр, бәрін циркке айналдырғысы келеді. Бізге ол жарамайды, өйткені онда әр түрлі жастағы адамдар болады. Мүмкін,қандай да болмасын бір элементтерді алатын болармыз,ол шоуда өзіміздің дәстүрлі музыкамызды, операмызды пайдаланып көреміз. Оның бәрін қосып, біздің көрермен үшін бейімдеуге болады деп санаймын.Жалпы, үш мыңнан аса шара болатын шығар.
- EXPO нысандарын көрмеден кейін пайдалану мәселесіне қатысты сұрақтар туындап жатыр, бұл тұрғыдан алғанда қандай бір жоспарларыңыз бар ма?
- Иә, ондай жоспарларымыз бар. Бірінші шілдеге дейін жоспарды үкіметке ұсынып, сосын елбасының алдында есеп беремін. Әрине, конгресс-орталық сияқты нысандар қала меншігіне берілуге тиіс. "Сфера" ғимаратын алып қаралық. Ол не ғылыми орталық, не мұражай болатын шығар. Біз одан ғылыми орталық құруды ұсынып отырмыз, онда тек "Назарбаев университетінің" ғана емес, басқа да оқу орындарының студенттері оқыса дейміз. Әрине, ең жоғарғы қабат жан-жақты көруге арналған алаңша ретінде пайдаланылмақ. Бұрынғы осындай көрмелердің үлкен қателігі, олардың одан әрі пайдаланылуы ыңғайлы болмайтындай салынуы, ол жерлер сол павильон түрінде қалып қойған. Біз болсақ оны одан әрі пайдалануға болатындай салуға тырысып отырмыз.
- Біздің елде мұнай өндіруші компаниялар көп-ақ.Олардың ішінен EXPO-ға демеуші болуға ынта білдергендер бар ма?
- Ондай компаниялар үшін ұсыныстарымыз бар, оларды белгілі бір бағдарламаларға тартуға тырысамыз. Мәселен, көрме аумағында бала- бақша не мектеп салу, олар кейін де қолжетімді болатындай шығынды билет құны арқылы шығарып алу.
Қашаған кен орнын игеруші операторы NCOC-ке ұсыныс жасадық, олар 50 млн долларға келісті. Басқа да ірі компаниялармен бұл мәселені пысықтамақпыз. Бұл қаржыны технологияларды жақсартып, қала келбетін одан әрі көріктендіруге жұмсамақпыз.
Сұхбатыңыз үшін рахмет!
Наурыз, 2015
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті
Айдарлар мұрағаты
