Алматы хайуанаттар бағы директорының міндетін атқарушы Ерболат Мұқашев:
ҚАЛАМЫЗДАҒЫ ҰЙЫМДАРДЫҢ БІРДЕ-БІРІ ХАЙУАНАТТАРДЫ ҚАМҚОРЛЫҚҚА АЛУ БАҒДАРЛАМАСЫНА ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚ ТАНЫТҚАН ЖОҚ

Қазақстандағы ең көне зообақтардың бірі болып табылатын Алматы хайуанаттар бағын түбегейлі қайта қалпына келтіру туралы шешім қабылданды. Қайта қалпына келтіру жұмыстары 2015 жылы басталады. Жоба бойынша жаңа вольерлер салынып, жануарларды күтуге лайықты жағдай жасау және бақ аумағын аймақтарға бөлу сынды маңызды шаруалар атқарылмақ. Мұның бәрін жүзеге асыруға қомақты қаражат қажет. Сол себепті бақ басшылығы биылғы көктемде екі бірдей маңызды жобаны іске қосқан болатын. Содан бері бірер айдың жүзі болды. Жоба қалай жүзеге асырылып жатыр? Бұл туралы «Интерфакс-Қазақстан» агенттігіне Алматы хайуанаттар бағы директорының міндетін атқарушы Ерболат Мұқашев әңгімелеп берген болатын.

 

- Осыдан екі айдан астам уақыт бұрын Алматы хайуанаттар бағы «Сүйкімді және мейірімді аң» («Ласковый и нежный зверь») атты жобаны іске қосқан болатын. Осы жоба қаншалықты табысты жүзеге асырылып жатыр? Жануарларды қамқорлыққа алуға қанша адам, қанша ұйым ниет білдірді?

- Қамқорлық бағдарламасы биылғы жылы мамыр айында іске қосылған-ды. Өздеріңіз білесіздер, ол жеке тұлғаларға да, заңды тұлғаларға да арналған. Өкінішке орай, әзірге бағдарламаға тек алып мегаполисіміздің қарапайым тұрғындары, яғни, жеке тұлғалар ғана қызығушылық танытып отыр.

Қазіргі таңда қамқорлық туралы 9 келісімшарт бекітілді. Бақтағы тоғыз жануар, қос тауыс, екі зебра қамқорлыққа алынды. Тіпті, зебраларды екі адам бірдей қамқорлығына алды. Қайырымды тұрғындардың бірі сол зебраларға қоса бүркітті де қанатының астына алып отыр. Сондай-ақ, Батыр атты кішкентай таутайлақ, Алатау есімді кішкентай керік, Томирис атты маймыл мен теңбіл бұғының төлі де қамқоршы тапты. Жанаттың төлін екі адам қатар қамқорлыққа алды.

Сонымен қатар, қазір Хан атты ақ арыстанды қамқорлыққа беру туралы келісімшарт бекітіліп жатыр.

Өкінішке орай, қаладағы бірде-бір мекеме немесе ұйым аталған бағдарламаға қатысып, белсенділік таныта қойған жоқ.

Бүгінгі күні қамқорлық бағдарламасынан түскен жалпы қаражат көлемі 453 мың 200 теңгеге жетті. Бұл бағдарламадан түскен қаражат толығымен хайуанаттар бағының «тұрғындарын» күтуге лайықты жағдай жасауға жұмсалмақ.

- Қаражат табуға бағытталған екінші жоба – «Хайуанаттар бағындағы орындық» («Скамейка в зоопарке») деп аталады. Жоба бойынша, алматылықтарға белгілі бір сома төлеп, зообақ аумағындағы орындықтардың бірін таңдап алуға және оған өзінің аты-жөні жазылған тақта ілуге мүмкіндік берілді. Барлығы қанша тақта орнатылды?

- Қазір бұл жоба жүзеге асырылып жатыр. Жеке тұлғалар тарапынан ұсыныс түсе қойған жоқ. Бірақ, ірі құрылыс компанияларының бірі жобаға қызығушылық танытты. Бүгінгі таңда олар хайуанаттар бағына арнап 50 орындық беру туралы ұсыныс әзірлеп жатыр.

- Өткен жылы Алматы хайуанаттар бағында дүниеге келген төлдер саны көбейіп, бэби-бум байқалды. Биыл қалай? Қандай жануарлар төлдейді?

- Бұл жағымды құбылыс биыл да жалғасын таппақ. Жыл басынан бері хайуанаттар бағындағы 331 түрлі жануар мен аңның 42 түрі төлдеп, 219 төл дүниеге келді.

Ірі экзотикалық жануарлардың ішінде Гуанако есімді таутүйе, Орикс атты қарақұйрық, бір өркешті және екі өркешті түйелер, Пржевальск жылқысы, арқар, таушекі, алтай маралы төлдеді. Түз қасқыры күшіктеді, олардың үш күшігі бар.

Құмай, ақиық субүркіт, аққұйрық субүркіт сынды жыртқыш құстардың балапандары өсірілді. Биыл көгілдір бақа да ұрпақ жалғастырды. Жапон маймылы да төлдеді. Қарақу, үкі және тағы басқа құстар да балапан басты.

Мұның бәрі Алматы хайуанаттар бағында бэби-бумның жалғасын тапқанын дәлелдейді.

- Биыл жаңадан аңдар сатып алынды ма? Олар қайдан әкелінді? Алматы зообағындағы жануарлардың қайсысы өзге хайуанаттар бағына берілді?

- Алматы хайуанаттар бағының қайта қалпына келтірілуіне байланысты әзірге жануарлар сатып алуды шектеу туралы шешім қабылданды. Тек бағымыздағы жұпсыз аңдар мен құстарға жұп табу жұмыстары тоқтаған жоқ. Мәселен, біз Мартин атты салпыерінге, Джамбо атты сусиырға, ягуар, леопард, кенгуру мен пумаға жұп іздеп жатырмыз.

Жануарларды ауыстыру, сату немесе сатып алу туралы ұсыныстар Алматы хайуанаттар бағына көптеп түсіп жатады. Олардың арасында ТМД елдері мен Ставрополь, Ленинград, Челябинск, Нижегород, Минск, Ярослав, Самара, Омбы т.б. қалалардың хайуанаттар бағы бар. Бұл тізімге немістің Шверин қаласындағы зообақты, Израиль мен Жапонияның хайуанаттар бағын енгізуге болады. Қазір біз сол бақтармен келіссөздер жүргізіп жатырмыз.

- Өткен жылы Мәскеу циркінен әкелінген Шеба және Томас есімді пумалар жұбы мен Калининград хайуанаттар бағынан келген Мартин атты салпыеріннің қазіргі жағдайы қалай? 

- Томас пен Шеба қысты жақсы қыстап шықты, қазір экспозицияда тұр. Айтпақшы, олар бір енеден туғандықтан өзге зообақтармен келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Қан араласуына жол бермей, болашақта дені сау төл алу үшін еркегін ауыстыру қажет болып тұр. 

Мартиннің де жағдайы жаман емес. Шынын айту керек, ол ыстықты аса жақсы көрмейді. Сондықтан салқын жерде тығылып жатқанды ұнатады. Оны тек таңертеңгілікте немесе кеште вольерінде «суға түсіп жатқанда» ғана көруге болады.

- Алматы хайуанаттар бағында сүтқоректілер арасында өлім-жітім жиі бола ма?

- Хайуанаттар бағында өлім-жітім болып тұрады. Мәселен, аңдардың бірі қартайып өледі, сырттан әкелінген енді біреулері сырқатқа шалдыққан болып шығады. Соған қарамастан, кез-келген зообақ қызметкерлері хайуанаттардың өмірін сақтап қалу үшін қолдан келгенше күреседі.

- Қала тұрғындары хайуанаттар бағында мәдениет сақтай бастады ма? Биыл келушілер арасында бақытсыз жағдайға ұшырағандары болды ма?

- Өкінішке орай, келушілердің кейбірінің мінез-құлқы қарын аштырады. Хайуанаттар бағында белгілі бір мінез-құлық ережесі бар. Ол келушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және жануарлардың саулығын қорғауға бағытталған. Соған қарамастан тәртіп сақтамайтындар бар. Вольерлердің сыртында аңдар мен құстарға тамақ беруге болмайды деген ескерту жазылып тұрса да, оларға картоп қытырлақтарын, жүгері таяшаларын, попкорн беретіндер аз емес. Бұл жануарлардың өліміне себепші болып жатады.

Жануарларды орнына қозғау үшін вольерлерге бөтелке, пакет тастайтын адамдар да баршылық. Бұл әсіресе, табиғатынан көп қозғалмайтын қолтырауындар жатқан вольерлерде жиі кездесетін оқиға.

Дегенмен келушілердің басым бөлігі өздерінің тәрбие көргенін дәлелдеп, үлгілі мінез көрсетеді. Және бақытымызға орай, биыл хайуанаттар бағына келушілер арасында қайғылы оқиғалар болған жоқ.

- Хайуанаттар бағының билеттері қымбаттапты. Оның себебі неде?

- Соңғы 10 жылда хайуанаттар бағына кіру билетінің бағасы мүлдем өзгермеген болатын. Баққа кіру билетінің бағасы биылғы жылдың 3-маусымынан бастап қымбаттады. Жасы 12-ден асқан (ересек) азаматтар 500-700 теңге, ал 5 пен 12 жас аралығындағы балалар (балалар билеті) 100-200 теңге төлейді. Бұл коммуналдық қызмет тарифтерінің (су, кәріз, электр энергиясы, қалдық шығару т.б.) қымбаттауына байланысты. Оның үстіне, жануарларды емдеуге қажетті дәрі-дәрмектер, вольерлерді ағымдағы жөндеуден өткізіп, қысқы жайларды күтуге қажетті құрылыс материалдары да қымбаттап жатыр. Бұл шығындардың бәрін біз зообақтың өз қаражаты есебінен жауып келдік.

Жалпы, әлемдегі хайуанаттар бақтары инфляция деңгейін ескере отырып, кіру билетінің бағасын жыл сайын қымбаттатып отырады. Соңғы 10 жылда тариф пен азық-түлік бағасының қалай шарықтағанын бәріміз де білеміз. Осы жағынан алып қарағанда, Алматы хайуанаттар бағы билет құнын болмашы ғана көтеріп отыр.

 

Сұқбатыңыз үшін рахмет!

Маусым, 2014
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті

Айдарлар мұрағаты